Συνολικές προβολές σελίδας

Παρασκευή 14 Ιουνίου 2013

Νέα Αθηναϊκή Σχολή : Χαρακτηριστικά – Εκπρόσωποι

Νέα Αθηναϊκή Σχολή : Χαρακτηριστικά – Εκπρόσωποι


   Ως αφετηρία της Νέας Αθηναϊκής Σχολής τίθεται το 1880, χρονιά που αποτελεί ορόσημο στα νεοελληνικά γράμματα. Τότε εκδίδονται δύο ποιητικές συλλογές, οι «Στίχοι» του Νίκου Καμπά και οι «Ιστοί αράχνης» του Γεώργιου Δροσίνη. Αυτή είναι η επίσημη εμφάνιση της νέας ποιητικής γενιάς, της «γενιάς του 1880», μια και στις δύο αυτές συλλογές διακρίνουμε το καινούριο πνεύμα, τη χρήση της δημοτικής γλώσσας και την απομάκρυνση από το στόμφο και το ρητορισμό του ρομαντισμού. Η νέα γενιά, που είναι σαφώς αντιρομαντική, εισάγει κάτι θετικό και καινούριο, γι’ αυτό και φέρνει μια γενικότερη ανανέωση στα νεοελληνικά γράμματα. Το 1880 η Αθήνα είναι το μοναδικό πνευματικό κέντρο όλης της Ελλάδας.
  
   Κατά το τέλος του 19ου και στις αρχές του 20 ου αιώνα παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στην εθνική, πολιτική, κοινωνική και πνευματική ζωή της Ελλάδας. Οι σπουδαιότερες από αυτές είναι οι εξής:
  • Η εσωτερική αναδιάρθρωση του νέου ελληνικού κράτους από το Χαρίλαο Τρικούπη και τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
  • Η ανάπτυξη του εμπορίου και της βιομηχανίας που είχε ως αποτέλεσμα τη μετακίνηση του πληθυσμού της υπαίθρου στην Αθήνα.
  • Η αύξηση της έκτασης και του πληθυσμού της Ελλάδας.
  • Η πνευματική αναγέννηση, η ανάπτυξη της επιστήμης της λαογραφίας (Ν.Γ. Πολίτης) και η επικράτηση της δημοτικής γλώσσας (Κωστής Παλαμάς, Γιάννης Ψυχάρης – «Το ταξίδι μου», 1888).
α. Ποίηση

   Η ποίηση απελευθερώνεται από την καθαρεύουσα και το ρομαντισμό. Ηγετική μορφή της γενιάς του 1880 αποτέλεσε ο Κωστής Παλαμάς, ο οποίος έδωσε νέα πνοή στην ελληνική ποίηση, βγάζοντας την από το τέλμα του ρομαντισμού. Ως γλώσσα χρησιμοποιεί τη δημοτική, ενώ με την ποίησή του εκφράζει όλους τους οραματισμούς και τις πνευματικές ανησυχίες της γενιάς του.
Τα δύο βασικά λογοτεχνικά ρεύματα που κυριάρχησαν στην ελληνική ποίηση την περίοδο αυτή, αφού προηγουμένως ακμάσανε στην Ευρώπη, είναι ο παρνασσισμός και ο συμβολισμός.

Παρνασσισμός

Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του παρνασσισμού, ως λογοτεχνικό ρεύμα, είναι τα εξής:
  • `Εμπνευση από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
  • Αγάπη για τον ηχηρό και ρωμαλέο στίχο.
  • Προσπάθεια για μορφική τελειότητα του στίχου.
  • `Ελλειψη ζωής και ανθρώπινης τρυφερότητας από τα ποιήματα.

   Οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του παρνασσισμού είναι ο Κωστής Παλαμάς, ο `Αγγελος Σικελιανός, ο Κώστας Βάρναλης και ο Ιωάννης Γρυπάρης.
Συμβολισμός
   Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του συμβολισμού, ως λογοτεχνικό ρεύμα είναι τα εξής: Μουσικότητα του στίχου και υποβλητικότητα (οι λέξεις έχουν αξία όχι μόνο για το νόημά τους, αλλά και ως ήχοι). Συσχέτιση της ψυχικής κατάστασης του ποιητή και των πραγμάτων, που γίνονται σύμβολα της λύπης του, της χαράς του κτλ.
   Οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του συμβολισμού στην Ελλάδα είναι ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, ο Γιάννης Καμπύσης, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο Λάμπρος Πορφύρας κ.α.)
   Σ’ αυτό το σημείο αναφέρουμε ότι κι άλλοι ποιητές έγραψαν, ή εντελώς ανεξάρτητα από τον Παλαμά ή κάτω από την επιρροή του. Εντελώς διαφορετική ποίηση έγραψε ο Κ.Π. Καβάφης. Εγκαινίασε έναν καινούριο δρόμο στην ποίηση, απορρίπτοντας τα καθιερωμένα ποιητικά σχήματα στην επιλογή των θεμάτων και στα εκφραστικά μέσα. Η γλώσσα του είναι τελείως ιδιότυπη, πολύ διαφορετική από την αθηναϊκή δημοτική, χωρίς πάλι να είναι και τυπική καθαρεύουσα. Ο `Αγγελος Σικελιανός, κορυφαίος ποιητής ύστερα από τον Παλαμά στον κυρίως ελληνικό χώρο, είναι γνήσια λυρικός και βαθιά ποτισμένος από την αρχαία ελληνική παράδοση και την αγάπη του στη φύση. Ο Νίκος Καζαντζάκης, πνεύμα ανήσυχο και διψασμένο για την κάθε είδους γνώση, αρχικά γράφει τραγωδίες, στη συνέχεια γράφει τη μεγάλη ποιητική του σύνθεση «Οδύσσεια» και τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις, για να καταλήξει τέλος στη συγγραφή μυθιστορημάτων. `Αλλοι ποιητές της περιόδου είναι ο Γιώργος Βιζυηνός, ο Ιωάννης Πολέμης, ο Κώστας Κρυστάλλης, οΑλέξανδρος Πάλλης, ο Αργύρης Εφταλιώτης κ.ά.

β. Πεζογραφία

   Προς το τέλος του 19ου αιώνα (μετά το 1880) και στις αρχές του 2ου αιώνα, αρχίζει να ακμάζει το ηθογραφικό διήγημα και μυθιστόρημα. Οι βασικοί λόγοι που οδήγησαν στην ανάπτυξή τους είναι οι ακόλουθοι:
  • Η ανάπτυξη της λαογραφίας από το Ν. Πολίτη που άνοιξε το δρόμο προς την εκμετάλλευση της ζωής του χωριού και των λαϊκών παραδόσεων.
  • Οι `Ελληνες λογοτέχνες επηρεάστηκαν από το πνεύμα του ρεαλισμού, που ήρθε από τη Δύση, και έπαιρνε τα θέματα του από τη σύγχρονη πραγματικότητα.
  • Οι ειρηνικές συνθήκες ζωής που επικρατούσαν στην ελληνική ύπαιθρο.

   Βασικά χαρακτηριστικά της ηθογραφίας είναι η περιγραφή της ελληνικής υπαίθρου, του ελληνικού χωριού, των ηθών και εθίμων του, των ανθρώπινων χαρακτήρων και των καταστάσεων από την απλή ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου, του βουνού και της θάλασσας, χωρίς να επιμένει στην ανάλυση ψυχικών καταστάσεων. Τα δύο λογοτεχνικά ρεύματα που κυριάρχησαν αυτή την περίοδο στην ελληνική πεζογραφία, είναι ο ρεαλισμός και ο νατουραλισμός.

Ρεαλισμός

Τα βασικά χαρακτηριστικά του ρεαλισμού είναι τα εξής:
  • Η πιστή απεικόνιση της πραγματικότητας και του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου.
  • Το ηθογραφικό, ψυχογραφικό, κοινωνικό διήγημα ή μυθιστόρημα.

Νατουραλισμός

   Βασικό χαρακτηριστικό του νατουραλισμού είναι η πιστή απεικόνιση της πραγματικότητας με επιμονή στις πιο επουσιώδεις λεπτομέρειες.
   Από τους `Ελληνες πεζογράφους οι περισσότεροι ακολούθησαν τις αρχές του ρεαλισμού. Σημαντικοί εκπρόσωποι είναι οι Δημήτριος Βικέλας, Γεώργιος Βιζυηνός, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Ανδρέας Καρκαβίτσας, Γιάννης Ψυχάρης, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Ιωάννης Κονδυλάκης, Γιάννης Βλαχογιάννης, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Κώστας Παρορίτης, `Ιων Δραγούμης, Πηνελόπη Δέλτα, Σπύρος Μελάς κ.α.

γ. Θέατρο

   H ανανεωτική, ρεαλιστική τάση της γενιάς του 1880 είχε την ευεργετική της επίδραση και στο θέατρο. Βέβαια, η θεατρική παραγωγή δεν είναι εφάμιλλη με την ανάπτυξη της ποίησης και της πεζογραφίας. Οι θεατρικοί συγγραφείς είναι επηρεασμένοι από το Νορβηγό θεατρικό συγγραφέα Ερρίκο `Ιψεν και το νατουραλισμό. Θεατρικά έργα έγραψαν οι συγγραφείς: Δημήτριος Κορομηλάς, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Δημήτριος Κόκκος, Παντελής Χόρν, Γιάννης Καμπύσης κ.α.

δ. Κριτική
   Αυτή την περίοδο αξιόλογες κριτικές μελέτες έγραψαν οι Κωστής Παλαμάς, Φώτος Πολίτης και Γιάννης Αποστολάκης.

ΘΕΑΤΡΟ

ΘΕΑΤΡΟ

   Το θέατρο είναι ο κλάδος της τέχνης που αναφέρεται στην απόδοση ιστοριών μπροστά σε κοινό, με τη χρήση κυρίως του λόγου, αλλά και της μουσικής και του χορού. Το θέατρο μπορεί να έχει διάφορες μορφές, όπως είναι ο μονόλογος, η όπερα, το μπαλέτο, η παντομίμα κ.ά. Το θέατρο δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Αρχαία Αθήνα, σαν μια εξέλιξη του διθυράμβου. Οι πρώτες μορφές του θεάτρου σε όλη τη διάρκεια της ελληνικής αρχαιότητας ήταν η τραγωδία, η κωμωδία και το σατυρικό δράμα. Στο αρχαίο ελληνικό θέατρο πρωταγωνιστούσαν μονάχα άντρες και ακόμη και σε γυναικείους ρόλους ντύνονταν οι ίδιοι γυναίκες. Το 1962, από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου, καθιερώθηκε η 27η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου.
  Το αρχαίο ελληνικό θέατρο, θεσμός της αρχαιοελληνικής πόλης-κράτους, διδασκαλία και τέλεση θεατρικών παραστάσεων, επ' ευκαιρία των εορτασμών του Διονύσου, αναπτύχθηκε στα τέλη της αρχαϊκής περιόδου και διαμορφώθηκε πλήρως κατά την κλασική περίοδο -κυρίως στην Αθήνα. Φέρει έναν έντονο θρησκευτικό και μυστηριακό χαρακτήρα κατά τη διαδικασία της γέννησής του, αλλά και έναν εξίσου έντονο κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα κατά την περίοδο της ανάπτυξής του.
   To μιούζικαλ είναι ένα είδος Θεάτρου που περιλαμβάνει τραγούδια, διαλόγους (πρόζα) και χορό. Είναι ένας τρόπος να πεις μια ιστορία και να εκφράσεις το συναισθηματικό περιεχόμενο της, δηλαδή το χιούμορ, το πάθος, τον έρωτα, το θυμό και πολλά άλλα κινητοποιώντας μέσα από το κείμενο, τη μουσική, την κίνηση καθώς και τις τεχνικές πτυχές της ψυχαγωγίας, όπως πχ τα οπτικά εφέ, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα ενιαίο σύνολο από το οποίο καμία από τις τέχνες που περιλαμβάνει να μην ξεχωρίζει από την άλλη με κανένα τρόπο. Πάρολο που το μιούζικαλ καλύπτεται από άλλες θεατρικές μορφές όπως η όπερα, αυτή του η ιδιαιτερότητα να έχει ιση αντιμετόπιση και να δίνει την ίδια σοβαρότητα σε όλες τις τέχνες που το αποτελουν, δίνει στο είδος έναν άλλο χαρακτήρα, ένα χαρακτήρα που αναγνωρίζεται ως το μουσικό θέατρο.

   Η όπερα αποτελεί μουσικό θεατρικό είδος, είναι δηλαδή μουσική σύνθεση που περιλαμβάνει συγχρόνως και σκηνική δράση. Οι διάλογοι των ηθοποιών της όπερας αποδίδονται με τη μορφή τραγουδιού ενώ η θεατρική παράσταση εκτυλίσσεται παρουσία ενός μουσικού συνόλου. Ως είδος θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μουσικά επιτεύγματα του Δυτικού πολιτισμού και παραμένει ένα από τα πιο δημοφιλή μουσικά είδη.
   Ο όρος όπερα ειναι ο πληθυντικός του λατινικού opus που σημαίνει το έργο, δηλώνοντας έτσι την ενσωμάτωση στην όπερα πολλών καλλιτεχνικών ειδών όπως η μουσική, το θέατρο, ο χορός και η σκηνογραφία. Αποδίδεται συχνά στα ελληνικά και ως μελόδραμα, αν και ο όρος αυτός είναι ευρύτερος. Όπερα ονομάζεται επίσης το θέατρο που φιλοξενεί τις παραστάσεις.
   Η ποίηση της όπερας ή οι διάλογοι που αναδεικνύουν την πλοκή, αποτελεί το αποκαλούμενο λιμπρέτο (libretto), το οποίο ανάλογα με το είδος της όπερας μπορεί να είναι σοβαρό ή περισσότερο κωμικό. Υπάρχει γενικά διχογνωμία σχετικά με το αν το λιμπρέτο ή η μουσική είναι το σημαντικότερο στοιχείο σε μια όπερα. Η μουσική είναι τις περισσότερες φορές συνεχής και έχει ως απώτερο στόχο τη δραματοποίηση των δρώμενων στη σκηνή.

   Ως Μελόδραμα χαρακτηρίζεται ένα θεατρικό έργο (δράμα) που έχει μελοποιηθεί, δηλαδή η απόδοση μιας δράσης ή ενός γεγονότος που γίνεται με ενορχήστρωση της μουσικής φωνής (τραγουδιού) και ηθοποιΐας.
   Πρόκειται δηλαδή για το μουσικό θεατρικό είδος εκείνο που στη γαλλική και στην ιταλική γλώσσα αποδίδεται με τον όρο Όπερα. Κατ΄ επέκταση με τον αυτό όρο χαρακτηρίζεται επίσης ο θίασος και όλη η οργάνωση της απόδοσής του, καθώς και το θέατρο που προορίζεται γι΄ αυτήν. Συνεπώς το μελόδραμα είναι η ελληνική απόδοση του διεθνούς όρου Όπερα.

   Η Οπερέτα είναι ένα διεθνές θεατρικό είδος όπερας σε μικρότερη, απλούστερη και ελαφριά απόδοση με περισσότερο κωμικό χαρακτήρα, της οποίας ένα μεγάλο μέρος είναι πρόζα. Στην ελληνική αποδόθηκε με τον όρο «Μελοδραμάτιο» (υποκοριστικό του Μελοδράματος), που όμως δεν καθιερώθηκε.
   Ως θεατρικό είδος πρωτοεμφανίσθηκε στη Γαλλία της οποίας δημιουργός φέρεται ο Ιάκωβος Όφενμπαχ. Από την Γαλλική οπερέτα δημιουργήθηκε η Βιεννέζικη (Γερμανική) που αναδείχθηκε ιδιαίτερα από τον Γιόχαν Στράους τον νεότερο, κύριο χαρακτηριστικό της οποίας πλέον είναι το βαλς. Σημαντικότερες από τις οπερέτες του Γιόχαν Στράους Β΄ είναι ο «Βαρώνος αθίγγανος» και η «Νυχτερίδα».

   Το Θέατρο Νο (ιαπ.: Nō) ή Νογκάκου (能楽 Nōgaku) αποτελεί παραδοσιακό είδος ιαπωνικού δράματος. Το θέατρο Νο αναπτύχθηκε μαζί με το κιόγκεν και εμφανίστηκε τον 14ο αιώνα. Έχει τις ρίζες του στο θρησκευτικό τελετουργικό,[1] αλλά εξελίχθηκε μέσα από αριστοκρατικές και λαϊκές μορφές τέχνης.
   Η μορφή που διατηρείται μέχρι σήμερα, δόθηκε στο Νο, κατά την περίοδο Μουρομάτσι (1336-1573), από τον Κανάμι Κιγιοτσούγκου και τον γιο του Ζεάμι Μοτοκίγιο, όταν και χορηγούνταν από τους σογκούν Ασικάγκα. Παραστάσεις συνεχίζονταν κατά τους επόμενους αιώνες, αλλά νέα έργα σταμάτησαν να δημιουργούνται μετά τον 16ο αιώνα.

   Η παραστάσεις Νο συνοδεύεται από χορωδία και μουσικούς, τους λεγόμενους νο-μπαγιάσι (Noh-bayashi 能囃子). Έχει χαρακτηριστεί ως "Ιαπωνική Όπερα", αλλά οι φωνές της χορωδίας καλύπτουν λίγες νότες. Πάντως είναι ξεκάθαρο ότι η μελωδία δεν αποτελεί το σημαντικότερο μέρος των τραγουδιών στο Νο. Τα κείμενα είναι ποιητικά, στηριζόμενα σε μεγάλο βαθμό στο ρυθμό της ιαπωνικής ποίησης, ενώ χαρακτηρίζονται και από οικονομία στις εκφράσεις.

  
   Το Θέατρο Καμπούκι  (歌舞伎) είναι ένα είδος παραδοσιακού Γιαπωνέζικου θεάτρου. Το Καμπούκι είναι γνωστό για την τυποποίηση (στυλιζάρισμα) του δράματος και για τις πολυτελείς ενδυμασίες των ηθοποιών. Το ιδεόγραμμα του Καμπούκι από τα αριστερά προς τα δεξιά μεταφράζεται σε τραγούδι (), χορός(), και ικανότητα (). Το Καμπούκι μπορεί λοιπόν να μεταφραστεί σαν την τέχνη του τραγουδιού και του χορού. Το Καμπούκι μπορεί επίσης να μεταφραστεί σαν το θέατρο της πρωτοπορίας ή το περίεργο θέατρο.Η έκφραση Καμπούκιμονο (歌舞伎者) αναφέρεται σε άγριες συμμορίες εκκεντρικών νέων των πόλεων που ντυνόταν περίεργα με εκκεντρικές κομμώσεις.

Άλλα είδη θεάτρου είναι :

   Με τον όρο κωμωδία χαρακτηρίζεται κάθε έργο που έχει ως σκοπό να διασκεδάσει μέσω κάποιου χιουμοριστικού θέματος. Η ακαδημαϊκή της έννοια, επηρεασμένη από το αρχαίο ελληνικό θέατρο, είναι συνήθως διαφορετική και συνυφασμένη με την σατιρική κωμωδία πολιτικού θέματος.
   Η κωμωδία παρουσιάζεται σε πολλές μορφές, όπως την θεατρική, από όπου ξεκίνησε μέσω του αρχαίου θεάτρου, την τηλεοπτική και την σόλο όρθια κωμωδία.
   Η επιρροή της κωμωδίας μπορεί να είναι σημαντική σε κοινωνικό επίπεδο. Για παράδειγμα, η Δημοκρατία της Αρχαίας Αθήνας ενισχύθηκε μέσω έργων κωμωδίας που είχαν ως μέσο τη σάτιρα για να διακωμωδήσουν αρνητικά στοιχεία της κοινότητας.
   Η τραγωδία είναι ένα δραματικό είδος ποιητικού λόγου που εμφανίστηκε στην Αρχαία Ελλάδα. Δηλαδή, "είναι λοιπόν η τραγωδία μίμηση (δηλ. αναπαράσταση επί σκηνής) πράξης σημαντικής και ολοκληρωμένης, η οποία έχει κάποια διάρκεια, με λόγο ποιητικό ("γλυκό" ή "διανθισμένο", στην κυριολεξία), τα μέρη της οποίας διαφέρουν στη φόρμα τους, που παριστάνεται ενεργά και δεν απαγγέλλεται, η οποία προκαλώντας τη συμπάθεια και το φόβο του θεατή τον αποκαθάρει (λυτρώνει) από παρόμοια ψυχικά συναισθήματα".

Κλασικισμός

Κλασικισμός

 

   Ο κλασικισμός είναι ένα καλλιτεχνικό ρεύμα που γνώρισε μεγάλη άνθιση κατά τον 18ο αιώνα. Εκφράστηκε σε όλες τις μορφές της τέχνης: την αρχιτεκτονική, τη μουσική, τη ζωγραφική και τη λογοτεχνία. Αντικατέστησε το μπαρόκ και έδωσε τη θέση του στον ρομαντισμό πριν γνωρίσει μία νέα άνθηση με τον νεοκλασικισμό.

   Ο κλασικισμός επηρέασε κυρίως την Γαλλία. Ο πρώτος σκοπός αυτού του ρεύματος είναι να δημιουργήσει αρμονία ανάμεσα στα κείμενα και στα γραπτά. Εκείνη την εποχή οι συγγραφείς έπρεπε να ανταποκρίνονται σε αυστηρούς κανόνες, καθώς ότι ο κλασικισμός έφτασε στο απόγειό του κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ΄, του "Βασιλιά-Ήλιου", και αυτή η λογοτεχνία έχει ως απώτερο στόχο να δοξάσει τη βασιλεία και τον βασιλιά τον ίδιο. Έτσι συναντά κανείς το πρότυπο ενός σωστού και τίμιου ανθρώπου, όπως ακριβώς θα παρουσιαζόταν στην βασιλική αυλή. Πρέπει η κλασική λογοτεχνία να διατηρήσει τον ρεαλισμό και να μην περιέχει τίποτε το φανταστικό ή το μη ρεαλιστικό. Μια στροφή προς τα κείμενα της αρχαιότητας (αρχαιοελληνικά,ρωμαϊκά) λαμβάνει χώρα στην κλασική λογοτεχνία και κυρίως στη θεατρική λογοτεχνία.

Πρότυπα 

·                    Ο Αριστοτέλης. Η Ποιητική του επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον κλασικισμό.
·                    Θέματα παρμένα από την Βίβλο και πιο πολύ από τη ζωή του Χριστού χρησιμεύουν ως πηγή έμπνευσης στους καλλιτέχνες.
·                    Η αρχαία ιστορία είναι κυρίαρχο θέμα στις τραγωδίες.
·                    Οι ελληνικοί και ρωμαϊκοί μύθοι.


Παρνασσισμός

Παρνασσισμός



   Με τον όρο παρνασσισμός αναφερόμαστε στην ποιητική σχολή που αναπτύχθηκε στη Γαλλία, στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1886 από τον εκδότη Αλφόνς Λεμέρ στην ποιητική ανθολογία του Σύγχρονος Παρνασσός και αποτελεί αναφορά στο ελληνικό βουνό του Παρνασσούκαι την μυθολογική του υπόσταση ως κατοικία των Μουσών. Ως λογοτεχνικό ρεύμα, ο παρνασσισμός αποτέλεσε μία αντίδραση στο κίνημα του ρομαντισμού και επανέφερε στην τέχνη στοιχεία του κλασικισμού, ενώ επηρεάστηκε σημαντικά από το έργο του Θεόφιλου Γκωτιέ Η τέχνη για την τέχνη.

Χαρακτηριστικά του Παρνασσισμού:

Επιδίωκαν την πιστότητα, τη ρεαλιστική αναπαράσταση και την απάθεια, σε αντίθεση με την υπερπροβολή συναισθημάτων του ρομαντισμού. Χαρακτηριστικό των ποιημάτων τους είναι η στατικότητα, γι' αυτό και παρομοιάζονται με ζωγραφικούς πίνακες. Η πιστότητα στα ποιήματα επιτυγχάνεται με τις ακριβείς περιγραφές και την επιμονή στην αναζήτηση των κατάλληλων λέξεων, ειδικά των επιθέτων.

Αντλούσαν την έμπνευσή τους από σκηνές της καθημερινής, κοινωνικής αλλά και ιστορικής πραγματικότητας. Στράφηκαν προς την κλασική (ελληνική και ρωμαϊκή) αρχαιότητα αλλά και προς τον ινδικό πολιτισμό.

Ως προς τη μορφή, οι παρνασσιστές επιδίωκαν την απόλυτη τελειότητα. Επεξεργάζονταν πολύ τους στίχους και πειθαρχούσαν απόλυτα στους μετρικούς κανόνες. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των ποιημάτων, που κατά τ' άλλα θεωρούνται ψυχρά.
Στην Ελλάδα επιδράσεις του παρνασσισμού υπάρχουν σε ποιήματα του Κωστή Παλαμά (στα πρώτα του ποιήματα), του Γρυπάρη, του Μαλακάση, του Πορφύρα, του Μαβίλη και άλλων.

Πέμπτη 13 Ιουνίου 2013

Ιστορική εξέλιξη της νεοελληνικής ποίησης ~ Παραδοσιακή και της μοντέρνα ποίηση ~ Λογοτεχνικά κινήματα

Ιστορική εξέλιξη της νεοελληνικής ποίησης ~  Παραδοσιακή και της μοντέρνα ποίηση ~ Λογοτεχνικά κινήματα


Συνοπτικό διάγραμμα της ιστορικής εξέλιξης της νεοελληνικής ποίησης

Η προεπαναστατική ποίηση (18ος αιώνας)
Κρητική Λογοτεχνία
Η επτανησιακή ποίηση (19ος αιώνας)
Ευρωπαϊκός Ρομαντισμός
Η μετεπαναστατική ποίηση (1830-1880)
Αθηναϊκός Ρομαντισμός
Παρνασσισμός
Η ποίηση στο μεταίχμιο δύο αιώνων (1880-1918)
Συμβολισμός
Η μεσοπολεμική ποίηση (1919-1944)
Μοντερνισμός
Υπερρεαλισμός
Η μεταπολεμική ποίηση (1945-2000)
Μετα-συμβολισμός,Μετα-υπερρεαλισμός

 

Βασικά χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης

·                     ο ελεύθερος στίχος,
·                     - η μεγάλη ανάπτυξη της δραματικότητας,
·                     - το καθημερινό λεξιλόγιο,
·                     - η σκοτεινότητα
·                     - το άλογο στοιχείο

Συγκριτικός πίνακας χαρακτηριστικών Παραδοσιακής και Μοντέρνας ποίησης


Παραδοσιακή ποίηση
Μοντέρνα ποίηση
Έμμετρος στίχος
Ποιητικό λεξιλόγιο
 Στίξη κανονική
 Διατήρηση των κοινών νοημάτων  των λέξεων
 Λογική ανάπτυξη του θέματος
 Έλλογη νοηματική αλληλουχία


 Τίτλος προϊδεαστικός, δηλωτικός του περιεχομένου
 Λυρισμός
 Ελεύθερος στίχος
 Καθημερινό λεξιλόγιο
 Ακανόνιστη στίξη
 Πολυσημία, νέα νοηματική φόρτιση λέξεων- πρωτότυπη χρήση συμβόλων
 Υποδήλωση ή απόκρυψη του θεματικού κέντρου
 Δυσνόητη ποίηση-άλογο στοιχείο
 Τίτλος προβληματικός, νοηματικά ανενεργός
 Δραματικότητα



Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και της μοντέρνας ποίησης

Παραδοσιακή
 Έμμετρος στίχος – ποιητικοί κανόνες
Εντοπισμός του θέματος του ποιήματος
Ποιητικό λεξιλόγιο
Στίξη κανονική 
Διατήρηση των κοινών νοημάτων των λέξεων
Λογική ανάπτυξη του θέματος 
Έλλογη νοηματική αλληλουχία
Τίτλος δηλωτικός του περιεχομένου
Ποιητικές εικόνες
Τήρηση γραμματικών και συντακτικών κανόνων 
Έμμετρη + "ποιητικό" λεξιλόγιο, λυρισμός +σύμβολο κατανοητό → λογική ή έλλογησυστοιχία
Λυρισμός (έκφραση συναισθημάτων)

Μοντέρνα ποίηση
Ελεύθερος στίχος - απόρριψη στίχου -χωρίς ισοσύλλαβο στίχο
Καθημερινό λεξιλόγιο - εκφραστική λιτότητα 
Ακανόνιστη στίξη
Πολυσημία, νέα νοηματική φόρτιση λέξεων -χρήση συμβόλων
Καθημερινό λεξιλόγιο
Σκοτεινότητα του νοήματος – συνειρμός
Χωρίς στροφικές, αλλά με ποιητικές ενότητες
Γόνιμη σύνδεση με τις ευρωπαϊκές αισθητικές αναζητήσεις (μοντερνισμός -υπερρεαλισμός)
έμφαση στο νέο, στην αλλαγή, στη ρήξη με το παρελθόν Δυσνόητη ποίηση ― άλογο στοιχείο
Τίτλος προβληματικός, νοηματικά ανενεργός
Ελεύθερος στίχος + καθημερινό "πεζό" λεξιλόγιο + δραματικότητα + σύμβολοσκοτεινό → άλογη συστοιχία
Προτάσεις αποσπασματικές
Ελλειπτικές φράσεις , υπαινικτική έκφραση 
Απροσδόκητοι συνδυασμοί λέξεων 
Δραματικότητα




Γνωρίσματα των διαφόρων ρευμάτων στην ποίηση


Γνωρίσματα του Ρομαντισμού

Η πίστη στην απελευθερωτική και δημιουργική δύναμη της φαντασίας και του συναισθήματος
Η αποθέωση της ελευθερίας
Το πάθος και ο λυρισμός
Η τάση προς τον οραματισμό, την αναπόληση και τη νοσταλγία
Βαθιά εκτίμηση της ομορφιάς της φύσης και θέασή της ως  πνευματικής δύναμης που παρακινεί σε υψηλές υπερβάσεις.
Η προτίμηση ορισμένων «σκηνικών», όπως φεγγαρόλουστων τόπων και θαλασσινών τοπίων κ.ά.
Ο χειμαρρώδης λόγος και ο πλούτος των εκφραστικών μέσων, ιδιαίτερα των εικόνων.

Γνωρίσματα του Παρνασσισμού

Η στροφή προς τον αρχαίο κόσμο
Η χαλιναγώγηση του πάθους και του συναισθήματος
Η έντεχνη επεξεργασία των στίχων, η προσεγμένη ομοιοκαταληξία και την ακρίβεια στην έκφραση (προσπάθεια ποιητών να δώσουν στα ποιήματά τους την ομορφιά ενός αρχαίου αγάλματος)  
Ο ηχηρός και ρωμαλέος στίχος
Η προσπάθεια αποτύπωσης του εξωτερικού κόσμου
Η συμπύκνωση των νοημάτων. 

Στην «παραδοσιακή» ποίηση (Ρομαντισμός, Παρνασσισμός)

Τα ποιήματα έχουν:
·Συγκεκριμένο θέμα και θεματικά μοτίβα, όπως πατρίδα, φύση, όραμα, έρωτας, θάνατος)
·Νοηματική αλληλουχία
·Μέτρο, ομοιοκαταληξία, στροφές
·Προσεκτικό λεξιλόγιο
·Λυρισμό και μουσικότητα

Γνωρίσματα του Συμβολισμού

Διακριτική και υποβλητική έκφραση συναισθημάτων
Ποιητικός ρεμβασμός,
Θολές και ακαθόριστες εικόνες,
Κλίμα μελαγχολίας και
Μουσικότητα του στίχου. 

Γνωρίσματα του Μοντερνισμού

Η επιθυμία για απελευθέρωση της ατομικότητας του ανθρώπου
Η συνειρμική λειτουργία της μνήμης
Η ερμητικότητα, η σκοτεινότητα, η αφαίρεση και το δραματικό στοιχείο της γραφής.
Η ενσωμάτωση στο μοντέρνο ποιητικό λόγο ζωντανών στοιχείων της παράδοσης (ποιητικού ρυθμού, υιοθέτηση της γλώσσας της δημοτικής ποίησης κ.ά.)
Η συμφιλίωση του θέματος με την απόλυτη καθαρότητα της εικόνας.
Μια εγγενής μουσικότητα, που αναβρύζει απ’ ευθείας από τον ποιητικό λόγο.
Η χρήση μυθικών υπαινιγμών και αναφορών στο αρχαίο παρελθόν.
Η έμφαση στο τοπίο και στο φως
Η αναπόληση του παρελθόντος με ένα αίσθημα μελαγχολίας, που οφείλεται στο βάθεμα της αυτογνωσίας και στην αναζήτηση μιας αυθεντικής ζωής.
Η κυριαρχία της έννοιας του τραγικού, της τραγικής θεώρησης της ιστορίας.
Η επιλογή μορφικών ελευθεριών.

Γνωρίσματα του Υπερρεαλισμού

Συνειρμική σύνθεση σκηνών, όπως ακριβώς γίνεται στην κατάσταση του ονείρου.
Απουσία αισθητικής επεξεργασίας του στίχου
Απρόοπτο και ειρωνικό στοιχείο
Γλωσσικές ανατροπές
Καταγραφή μιας ψυχικής πραγματικότητας.
Οι λέξεις αποκτούν μια δική τους ακριβολογία και αυτοδυναμία και παραπέμπουν στο μυστικό  κόσμο του ασυνειδήτου.
Εικονοπλαστική φαντασία
Υποτυπώδης στίξη
Αποθέωση των αισθήσεων


Στη μοντέρνα ποίηση - (Συμβολισμός, Μοντερνισμός, Υπερρεαλισμός)

· Ο στίχος απελευθερώνεται από δεσμεύσεις
· Το θέμα συχνά δεν είναι ένα και συγκεκριμένο
·  Οι λέξεις «αποσυνδέονται» από το νόημά τους με τη χρήση μεταφορικού λόγου και συμβόλων
· Υπάρχει πολυσημία αλλά και ελλειπτικότητα
·Δεν υπάρχει πάντοτε λογικός ειρμός
· Συχνά έχουμε καταγραφή ελεύθερων συνειρμών και απελευθέρωση του υποσυνειδήτου
· Χρήση της φαντασίας και του ονείρου
· Οι λέξεις αποκτούν δυναμική παρουσία
· Γίνεται μεγαλύτερη χρήση εικόνων, που διακρίνονται από εκφραστική τόλμη.